@Makarand Gadgil
कोतवाल ( Black drongo )
scintific name = Dicrurus macrocercus
कोतवाल हा पक्षी संपूर्ण भारतभर आढळतो तसेच इराण, पाकिस्तान, बांगलादेश, म्यानमार ,श्रीलंका, चीन, इंडोनेशिया इत्यादी. या देशांमध्ये ही त्याचे वास्तव्य आहे. हा मुख्यत्वे कीटक भक्षी आहे. कीटक, फुलातील मध आणि क्वचित लहान पक्षी हे या पक्षाचे खाद्य आहे.
कोतवाल हा साधारणतः ’31 सेंटीमीटर ‘ आकाराचा संपूर्ण काळ्या रंगाचा सडपातळ ,चपळ पक्षी आहे. लांब दुभंगलेली शेपूट हे याचे वैशिष्ट्य आहे . कोतवाल नर-मादी दिसायला सारखेच असतात .
एप्रिल ते ऑगस्ट हा काळ कोतवाल पक्षांचा विणीचा काळ असून त्यांचे घरटे जमिनीपासून ५ ते १० मी. उंच झाडावर असून ते खोलगट असते. ते काटक्यांनी आणि कोळ्याच्या जाळ्याने बनविलेले असते .मादी एकावेळी तीन ते पाच पांढ-या रंगाची भुरकट तपकिरी ठिपके असलेली अंडी देते . नर-मादी मिळून पिल्लांचे सौरक्षण व संगोपन इत्यादी कामे करतात .
हे पक्षी संरक्षणार्थ कावळे ससाणे सारख्या मोठ्या हिंस्त्र पक्षांना पळवून लावतात म्हणून त्यांच्या आश्रयाने इतर लहान मोठे पक्षी आपले घरटे बांधतात यावरून त्यांचे नाव ‘ कोतवाल ‘ पडले असावे .
