२० हजार वर्षांपूर्वीही आली होती कोरोनाची साथ

संशोधनामधून थक्क करणारी माहिती समोर

जपान : जगभरामध्ये करोनाच्या संसर्गामुळे हाहाकार उडलेला असतानाच हा विषाणू अंदाजे २० हजार वर्षांपूर्वी सध्याच्या पूर्व आशियाच्या प्रदेशामध्ये मोठ्या प्रमाणात पसरला होता असा अंदाज आता बांधला जात आहे. या विषाणूच्या संसर्गाचे पुरावे चीन, जपान आणि व्हिएतनाममधील लोकांच्या डीएनएमध्ये आढळून आले आहेत. करंट बायोलॉजी या वैज्ञानिक जर्नलमध्ये छापून आलेल्या एका संशोधनामध्ये हा दावा करण्यात आला आहे. या प्रदेशामधील लोकांच्या ४२ डीएनए रचनांमध्ये करोनासारख्याच्या विषाणूचा संसर्ग झाल्याचा पुरावा म्हणून मानले जाणारे काही अनुवांशिक घटक आढळून आलेत. करोना विषाणूला सार्क कोव्ही-२ असंही म्हणतात. मागील दीड वर्षामध्ये या विषाणूमुळे ३९ लाखांहून अधिक जणांचा जगभरामध्ये मृत्यू झालाय. अब्जावधी डॉलर्सचं नुकसान जागतिक व्यापाराला झाला आहे. करोना विषाणूच्या वंशावळीमध्ये मार्स आणि सार्क दोन्ही प्रकारच्या विषाणूंचा सहभाग आहे. याच विषाणूंमुळे मागील २० वर्षांमध्ये इबोलापासून करोनापर्यंत अनेकदा मानवला घातक संसर्ग झाल्याचं दिसून आलं आहे.
२० व्या शतकामध्ये इन्फ्लूएजा विषाणूच्या तीन प्रकारांनी १९१८-२० मध्ये स्पॅनिश फ्लू, १९५७-५८ मध्ये एशियन फ्लू आणि १९६८-६९ मध्ये हाँगकाँग फ्लू सारख्या साथींचा प्रादुर्भाव पहायला मिळाला आहे. या प्रत्येक साथीच्या वेळी लाखो लोकांचा मृत्यू झालाय.  विषाणूमुळे होणाऱ्या संसर्गाचा इतिहास हा हजारो वर्ष जुना आहे. या विषाणूंचा संसर्ग झाल्यानंतर काही आनुवांशिक पुरावे शरीरामध्ये कायम राहतात. डीएनए आणि आनुवांशिक आजारांचा अभ्यास करणाऱ्यांनी मागील काही दशकांमध्ये शरीरावर विषाणूंच्या संसर्गामुळे होणाऱ्या अनुकूल परिणामांचा अभ्यास करण्यासाठी काही प्रभावशाली सांख्यिक उपकरणांचा शोध लावला आहे. सध्या लोकांच्या डीएनए रचनेमध्ये उपलब्ध असणाऱ्या पूर्वजांना झालेल्या संसर्गासंदर्भात माहिती देणाऱ्या घटकांचाही या माध्यमातून अभ्यास करता येतो.
आपल्या अधिक अधिक प्रतीकृती निर्माण करणे हा विषाणूंचा एकमेव उद्देश असतो. मात्र त्यांच्या साध्या सरळ वाटणाऱ्या रचनेचा असा अर्थ असतो की त्यांच्यामध्ये प्रजनन क्षमता नसते. त्याऐवजी त्यांना अन्य सजीवांच्या पेक्षींवर आक्रमण करावं लागतं. या पेशींच्या अनुवांशिक रचनेवर हल्ला करुन विषाणू या पेशीमध्ये तयार झालेल्या विशेष प्रोटीन्सच्या मदतीने पेशींशी जोडले जातात. या प्रोटीन्सला व्हायरल इंटरॅक्टिंग प्रोटीन्स म्हणजेच व्हीआयपी असं म्हणतात.

काय माहिती समोर आली संशोधनात?

जगभरातील २६ देशांमधील अडीच हजारांहून अधिक लोकांच्या जीनोमचा कंप्युटरच्या मदतीने अभ्यास करण्यात आला. यामध्ये मानवाच्या जीनोममध्ये ४२ असे वेगवेगळे घटक आढळून आले ज्या माध्यमातून विषाणूचा संसर्ग यापूर्वी मानवाला होऊन गेल्याचं निश्चित झालं. हे घटक व्हीआयपीसंदर्भातील माहिती देणारे निघाले. ये व्हीआयपी प्रोटीन्सशी संबंधित घटक केवळ पाच ठिकाणच्या लोकसंख्येमध्ये दिसून आले. ही सर्व ठिकाणं पूर्व आशियामध्ये आहेत. करोना विषाणूंचा एक प्रकार पूर्व आशियाच्या काही भागांमध्ये यापूर्वी मोठ्याप्रमाणात पसरल्याचा अंदाज यावरुन बांधला जातोय. म्हणजेच सध्याच्या पूर्व आशियामधील लोकांचे पूर्वज हे २० ते २५ हजार वर्षांपूर्वी करोना विषाणूच्या संपर्कात येऊन गेलेत. त्यानंतरच्या अभ्यासामध्ये व्हीआयपी हे प्रामुख्याने फुफ्फुसांमध्ये आढळून येतात. करोनाचा सर्वाधिक प्रादुर्भाव फुफ्फुसांनाच होतो. फुफ्फुसांमधील हे व्हीआयपी करोनाच्या प्रादुर्भावासाठी जबाबदार असणाऱ्या सार्क कोव्ही -२ विषाणूच्या थेट संपर्कात येतात. म्हणजेच करोनाचा विषाणू मानवी पेशींच्या संपर्कात येण्याची सुरुवात येथूनच होते.

याचा काय फायदा होणार?

यापूर्वी कोरोनासारखा मोठ्या प्रमाणामध्ये विषाणूचा प्रादुर्भाव कसा आणि कधी झालेला याचा अभ्यास केल्यास भविष्यामध्ये असा प्रादुर्भाव कसा व कधी होऊ शकतो यासंदर्भात माहिती मिळवण्यास मदत होईल. जागतिक साथी या मानवी इतिहासाइतक्याच जुन्या असल्याचा अंदाज व्यक्त केला जातोय. जगभरामध्ये यापूर्वीही एकाच वेळी करोनासारख्या मोठ्या साथी येऊन गेल्यात.

आतापर्यंत आढळलेत सात प्रकार

मागील दीड वर्षांपासून जगभरामध्ये करोना साथीच्या अनेक लाटा येऊन गेल्यात. मात्र अशाप्रकारे जगभरामध्ये एकाच विषाणूचा प्रसार होण्याची ही काही पहिली वेळ नाहीय. करोना विषाणूमुळे जगभरात यापूर्वीही हाहाकार उढाल्याचे पुरावे सापडतात. संशोधकांच्या अभ्यासानुसार आतापर्यंत करोना विषाणूचे सहा प्रकार सापडलेत. नोवल करोना व्हायरस एनसीकोव्ही/कोव्हिड १९ हा करोना विषाणू प्रकारातील सातवा प्रकार आहे. यापूर्वी अशाप्रकारचे सहा करोना विषाणू आढळून आलेत. पाहुयात यांची यादी…

१) एचसीओव्ही २२९-ई : मानवाला संसर्ग होणाऱ्या करोना विषाणूंपैकी हा एक प्रकार आहे. या विषाणूचा प्रादुर्भाव सध्याच्या करोना विषाणूप्रमाणे मानव आणि वटवाघुळांना होतो.

२) एसचीओव्ही- एनएल- ६३ : हा प्रकार अल्फा करोना विषाणूचा आहे. हा पहिल्यांदा २००४ मध्ये आढळून आलेला.

३) एचसीओव्ही-ओसी- ४३ : एचसीओव्ही-२२९-ईसोबतच एचसीओव्ही-ओसी-४३ हा सर्वसामान्य सर्दीसारखा त्रास होणारा विषाणू आहे.

४) एचसीओव्ही-एचकेयू- १ : एचसीओव्ही-एचकेयू- १ पहिल्यांदा जानेवारी २००५ मध्ये हाँगकाँगमधील एका ७१ वर्षीय व्यक्तीमध्ये आढळून आलेला.

५) सार्क : करोना विषाणू पद्धतीचा एक यापूर्वी आढळेला विषाणू २००३ साली चीनमध्ये आढळला होता.

६) मर्स : मध्य आणि पूर्वेतील देशांमध्ये मर्स- सीओव्हीचा शोध २०१२ मध्ये सौदीमध्ये लागला होता.

७) नोवल करोना विषाणू : नोव्हल करोना विषाणूचा पहिला रुग्ण डिसेंबर २०१९ मध्ये चीनमधील वुहान येथे आढळून आला.